وسواس، وسواس فکری،وسواس فکری عملی (OCD)یا اختلال شخصیت وسواسی چیست؟ احتمالا در زندگی افرادی را مشاهده کردید که دچار این نوع اختلال شده اند. در زندگی تمام افراد برخی از حساسیت ها و سخت گیری هایی نسبت به هر چیزی دارند که درصد بسیاری از آنها طبیعی هستند؛ اما بیماری وسواس نوعی غیرطبیعی از این حساسیت ها میباشد که میتواند باعث مختل شدن زندگی شود. اما چگونه میتوان وسواس را از افکار و رفتارهای عادی تمایز داد؟ آیا راهی برای درمان وسواس وجود دارد؟ عدم درمان وسواس چه مشکلاتی در زندگی به وجود خواهد آورد؟ در ادامه این مقاله از بعلاوه زندگی به بررسی این اختلال و راه درمان آن خواهیم پرداخت. همراه ما باشید …
وسواس چیست؟
وسواس و افکار مزاحم یا توهم یک فشار فکری است که فرد را به تکرار کردن و وادار کردن به انجام کاری غیر معمول میکند که خود شخص به غیر طبیعی بودن آن داناست اما نمی تواند از انجام آن دست بکشد . وسواس را می توان یك ایده، فكر، تصور، احساس یا حركت مكرر یا مضردانست كه با احساس اجبار و وعلاقه به مقاومت در برابر آن همراه است. در بسیاری از مواقع افرادی که دچار این اختلال میشوند خود متوجه غیرعادی بودن رفتار خود هستند. روان شناسان وسواس را نوعى بیمارى از سرى نِوروزهاى شدید مى دانند كه باعث از بین رفتن تعادل روانى و رفتارى در بین بیماران میشود و او را در سازگارى با محیط دچار اشكال مى سازد.
روانكاوان نیز وسواس را نوعى غریزه واخورده و ناخودآگاه معرفى مى كنند و آن را حالتى مى دانند كه در آن، فكر، میل، یا عقیده اى خاص، كه در بسیاری از زمان ها اشتباه و غلط هستند انسان را در خود گیر می اندازد، به طوری قدرت اختیار را از دست می دهد و مجبور به انجام کارهایی میشود که خود مایل به انجام آنها نیست و بیمار هرچند به بیهودگى كار یا افكار خود آگاه است اما نمى تواند از قید آن رهایى یابد. در ادامه قبل از آن که راه های درمان وسواس را معرفی کنیم بهتر است که ابتدا با برخی از نشانه های این بیماری آشنا شوید. به طور کلی این نوع اختلال به دو دسته عملی و فکری تقسیم میشود که به آن اشاره کرده ایم و چنانچه علائم وسواس را در خود یا یکی از عزیزانتان مشاهده می‌کنید، پیشنهاد میکنیم حتما با متخصصان مجموعه بعلاوه زندگی در ارتباط باشید.
علائم وسواس عملی
- شستشوی مداوم اشیاء و یا دست ها
- چک کردن چندباره‌ی قفل در
- بررسی غبرطبیعی گاز
- شمردن طبق الگوهای خاص
- تکرار بی‌صدای یک کلمه یا عبارت
- چیدن ابزارهای منزل در جهتی خاص
نشانه های وسواس فکری
وسواس فکری یکی دیگر از انواع وسواس میباشد که باعث اذیت و آزار فرد میشود و ممکن است در زندگی خود و اطرافیان خود مشکلاتی به وجود بیاورد. موضوع وسواس فکری دارای تنوع های بسیاری میباشد که عمده ترین آنها ترس میباشد. شایع‌ترین انواع آن در ادامه اشاره شده است:
- ترس از کثیف شدن
- ترس از اتفاقات خشن و تصادف (که میتواند سبب قفل کردن دائم در خانه به دلیل ترس از دزدی شود)
- ترس از اقدام خشن یا سوءرفتار جنسی خود (مثلاً مادری مهربان که می‌ترسد فرزند خودش را خفه کند.)
- ترس از هماهنگ نبودن و عدم قرینه بودن جایگان اشیاء (مثلاً چینش نامنظم غذا در بشقاب)
درمان وسواس
اما بهترین راه های درمان وسواس چیست؟ برخی از روش ها وجود دارد که سبب بهبود و کم شدن تاثیرات این اختلال میشوند. برخی از مهم ترین این موارد شامل روش های زیر است:
روان درمانی
روان درمانی شناختی رفتاری (CBT) به بهبود الگوی رفتار شما کمک میکند و سبب تغییرات خواهد شد. یکی از این روش ها برای درمان این بیماری، «مواجهه و اجتناب از پاسخ» نام دارد؛ در این روش، درمان‌گر باعث ایجاد وضعیتی میشود که در آن مجبور به ایجاد رفتار وسواس گونه خواهید شد و با اضطراب مواجه میشود. سپس شما با کمک درمان‌گر یاد می‌گیرد چطور افکار یا رفتار خود را در این موقعیت کنترل کنید.
استراحت اعصاب
ریلکسیشن یا تمدد اعصاب یکی از روش های درمان این اختلال میباشد که با روش‌های ساده‌ای مانند مدیتیشن، یوگا و ماساژ باعث کاهش علائم استرس و کنترل رفتار خواهد شد. همچنین اگر به دنبال راه فوری برای کاهش استرس و اضطراب هستید مقاله مربوط به روش های کاهش استرس را مطالعه بفرمایید.
دارو
برخی از داروها با توصیه پزشک مانند مهارکننده بازجذب انتخابی سروتونین می‌توانند باعث کنترل رفتار ها و بهبود وسواس فکری و هملی در افراد شود. برای مشاهده نتایج ممکن است مصرف این داروها بین 1 تا 4 ماه زمان ببرد. رایج‌ترین این داروها عبارت‌اند از: سیتالوپرام، فلوکستین، فلووکسامین، پاروکستین و سرترالین.
نورومدولاسیون
از این روش به ندرت در درمان وسواس استفاده میشود و معمولا زمانی استفاده میشود که مصرفا داروها پاسخگو نباشند. این روش با ایجاد یک میدان مغناطیسی سبب تحریک شدن سلول های عصبی شما خواهد شد.
کلام آخر
این اختلال به مرور زمان پیشرفت میکند و سبب ایجاد مشکلات در زندگی میشود. درصورت مبتلا شدن به این بیماری و مشاهده علائم حتما به یک متخصص روانشناس مراجعه کنید. همچنین اگر در نزدیکان خود نیز چنین علائمی مشاهده کردید حتما با یک روانشناس مشورت کنید. درمان های پویش از روش های توصیه شده مناسب برای درمان این اختلال میباشد. به طور کلی در تصمیم گیری برای انجام روش های درمان وسواس مشاوره و مشورت گرفتن از یک متخصص تاثیر بسیاری دارد چراکه با توجه به هر فرد ممکن است راه درمان متفاوت باشد و یا مدت زمان خاصی برای هر فرد نیاز باشد. مختصصان ما در بعلاوه زندگی آماده هستند تا با سالها تجربه در زمینه روانشاسی به شما در درمان این بیماری و به طور کلی مشکلات روان کاوی شما کمک کنند.